- Anh Ba ơi ! Nãy giờ đi lòng vòng mãi , không có chỗ nào đặc sắc . Tui nghe dưới miệt này nổi tiếng là vườn cò Bằng Lăng gì đó .

Tiếng anh xe ôm ồm ồm qua làn nước mưa :
- Giờ này cò kiếc gì nữa , anh Hai hổng nghe bà con hát là trời mưa tháng tám hà rầm , cò ăn cò ngủ cò dò lên cây . Thôi để tui chở anh Hai qua chỗ này nổi tiếng nhứt Cần Thơ .

Nói xong anh xe ôm quay đầu xe băng ngang một con đường lộ rộng thênh thang . Chừng đâu hai mươi phút , hai chiếc xe đậu trước một căn biệt thự có tường sơn màu vàng nhạt , bên ngoài bao quanh bởi hàng rào sắt có mũi nhọn chia chỉa lên trời .

Anh Ba giới thiệu :
- Đây là nhà má ông Dũng một biệt thự đẹp nhứt Cần Thơ đó anh .

Tôi nhìn thoáng qua căn nhà đó , lòng chợt chùng hẵn xuống , nghĩ thầm : " Không biết đến bao giờ mỗi người dân được làm chủ một căn nhà như thế vầy ."

Cần Thơ có lẽ là địa danh nhân kiệt , chưa đầy 30 năm đã có 2 vị thủ tướng (Ông Nguyễn Bá Cần và Ông Nguyễn Tiến Dũng ). Giá như mà tôi có tài bói toán phong thủy như thằng bạn tôi , mai mốt có nằm xuống đất biểu con cháu tìm một cái huyệt Long Kẻo Long Hội nào đó , có thể sau này con cháu được lên làm thủ tướng chăng .

Tôi nói với anh Ba xe ôm :
- Ừ , có lẽ anh đã chở tui xem qua thành phố Cần Thơ rồi . Nó cũng rất đẹp . Thôi anh chở tụi tui ra bến xe đi về Sài Gòn .

Đến bến xe tôi móc tiền trả cho hai anh xe ôm đầy đủ như đã giao ước trước . Anh Ba xe ôm tươi cười :

- Khi nào anh Hai xuống đây chơi nữa , nhớ gọi số điện thoại của tui nhé .

Không biết có dịp nào có dịp quay về thành phố Cần Thơ này nữa hay không , nhưng tôi vẫn mỉm cười chào anh ta và bước vào quầy mua vé xe . Sáng nay xuống đây , chúng tôi đi trên một xe khách bình dân , ngồi cạnh một ông không biết phép lịch sự , luôn luôn nhả khói thuốc làm phiền những người khách kế bên . Tôi mua ngay loại vé đắt hơn một chút , 70 ngàn cho một chỗ ngồi . Loại xe này có máy lạnh . Cửa đóng khép kín , máy lạnh cứ ù ù tuôn ra những làn gió . Loại xe khách này không cho phép hành khách hút thuốc lá trên xe . Mình mẩy tôi gần như ướt đẫm , thấm đầy nước mưa . Cháu Vy nó cũng rên :

- Lạnh quá bác , bác có cách nào cho hết lạnh không ?
- Không , bác cũng lạnh thấy mụ nội . Bác tài xế xuống xe chạy đâu mất rồi , cứ mở máy rung rung hoài .

Tôi vội vàng chun xuống hàng ghế chót , núp đằng sau cái ghế cao để chắn gió lạnh . Ngồi cạnh là một bà sồn sồn chừng 40 tuổi , nét mặt buồn buồn . Trông thấy tôi xen vào , chị ta ne né qua một bên , dựa sát vào thành xe , và ngó qua bên cửa kiếng . Nhìn cách ăn mặc trang sức của chị ta , tôi biết chị ta thuộc hạng người bình dân như tôi .

Khi xe chuyển bánh để hướng về Sài Gòn , tôi bắt đầu hỏi chuyện làm quen :

- Quê chị ở đây ?

Chị ta gật đầu . Tôi hỏi tiếp :

- Thế chị lên trển buôn bán làm ăn hả ?
- Không , tôi và đứa con gái làm trên đó , trong hãng làm viết bi .

À được đây , từ ngày tôi đi chơi ngoài Bắc về , ở trong chợ tiếp chuyện với các bạn hàng cá hàng tôm hàng ốc . Nay có dịp được trò chuyện với người công nhân trong một nước xã hội tiên tiến như nước Việt Nam ngày nay . Tôi mừng rỡ hỏi tiếp :

- Chị làm trong hãng đó bao lâu rồi chị ?
- Ba năm .
- Con gái chị cũng vậy chăng ?
- Ờ .
- Tui nghe nói dưới đây người dân sống ở miệt vườn dư dả lắm mà .

Chị ta lắc đầu :

- Ai có ruộng đất nhiều bây giờ mới khá , chứ bần cố nông như tụi tui làm gì có đất để bán mà dư dả gì .
- Chị về đây thăm người nhà à ?
- Không , em dìa thăm thằng con với ba nó . Nó đang học lớp 10 . Nhà tui có miếng vườn nhỏ xíu à , gia đình em sanh sống sao nổi . Nhơn có người quen trên Sài Gòn rủ rê em vào hãng làm viết bi .

Nói xong chị ta nhìn thẳng vào tôi :
- Nhìn anh , có lẽ anh làm giám đốc một cơ xưởng nào chăng ?

Tôi lắc đầu :
- Tui ấy à , là công nhân nhà báo . Xin lỗi chị nha , tui hơi tò mò một chút . Công nhân bình thường lãnh chừng bao nhiêu một tháng hả chị ?

Chị ta ngần ngừ một lát , nói :
- Triệu mốt .

Tôi tính đổ đồng ra là triệu mốt chia 30 ngày , vậy mỗi ngày được 40 ngàn , lại chia ra 8 giờ làm việc . Vậy mỗi giờ được 5 ngàn đồng , chưa được 30 xu Mỹ . Qua lời chị ta thuật lại . Chị ta cùng đứa con gái chia phòng với hai người khác . Giá tiền trọ là 500 ngàn cho một phòng nhỏ . Dù cho tôi không hỏi nhưng tôi cũng biết những người công nhân ấy sống rất tằn tiện . Bữa cơm chắc sẽ là cơm với vài con cá sặc khô kho mặn hay đậu phọng kho muối .

Dạo những năm 60 , 70 tôi thường lên thăm bà bác tôi . Chồng bác tôi mất sớm . Mỗi lần như thế bác đều bảo tôi ở lại dùng cơm với bác . Bữa cơm nào cũng đều có đĩa rau muống luộc và vài quả cà muối . Lúc ấy tôi ăn mà lúc nào cũng thấy ngon miệng . Mấy người anh họ tôi chẳng khi nào tôi thấy họ ngồi bệt xuống mà ăn với chúng tôi . Giờ đây tôi nghĩ lại thì ra ngày nào họ cũng ăn độc nhất cái món quốc hồn quốc túy mãi cũng ngán tới tận cổ .

- Anh xuống đây thăm bà con chăng ?
Tôi mới kể lại chuyện tôi muốn xuống đây để đi thăm thành phố Cần Thơ và phong cảnh xung quanh , nhưng chẳng được như ý muốn .
- Có , anh xe ôm có chở tui đi ngang qua biệt thự của má ông Dũng , chợ Cần Thơ , Ngân hàng Cần Thơ , Bệnh Viện 175 hay 285 gì đó .

Chị ta nghe đến đây , nói :

- Giá như anh gặp được em ngày hôm qua thì em dẫn anh đi coi chợ nổi Cái Răng , hay qua bên Phong Điền . Nhà em cũng ở gần đó .

- Chị có biết Vườn Cò Bằng Lăng không ?
- Biết mà .
- Nó nằm ở đâu vậy ?
- Huyện Thốt Nốt xã Thới Thuận . Nơi đây xa xưa có nhiều cây bằng lăng hai bên bờ kênh bờ ruộng nên người ta đặt luôn tên cho cây cầu , dòng kênh và luôn cái tên vườn cò .

Tôi sực nhớ lại lời vài người bạn sau khi ra trại tù cải tạo thường hay nhắc nhớ đến cái cây bằng lăng . " Mỗi lần đến mùa xuân nhìn bông bằng lăng nở tim tím dọc bên bìa rừng là tụi mình lại lên đường . " Tôi ngạc nhiên hỏi lại : " Lên đường , đi đâu vậy ? " . "Thì ... lên đường qua trại khác ."

- Sao chị rành quá vậy ?
- Thì hồi đó nhà em có một miếng đất nhỏ bên ấp Thái An . Một hôm tự dưng một đàn cò đâu chừng hơn trăm con bay ào ào xuống vườn em . Chúng mổ sạch đám cá ông già em nuôi . Ông xã em đó , hồi đó ảnh cũng dân Sài Gòn như anh vậy đó , gặp em con gái Cần Thơ , bỏ đi không đặng ở luôn không dzìa .

Nhìn thoáng qua chị Ba Cần Thơ , nước da hơi tai tái , không trắng trẻo lắm như ca dao tục ngữ hay nói "Cần Thơ gạo trắng nước trong . Ai đi đến đó lòng không muốn về ." Nhưng có lẽ chị Ba thân cò lặn lội lên tận Sài Gòn đi làm kiếm tiền gia đình , một nắng hai ba sương thì làm sao da dẻ mịn màng trắng trẻo cho được .

- Rồi ảnh làm sao nữa hả chị ?
- Thì ảnh qua giúp cha em đuổi đàn cò mà ấy đi . Mới đầu ảnh làm bẫy được vài con cò rằn cò rán gì đó để làm mồi nhậu , nhưng ảnh chê thịt cò tanh quá . Sau đó đàn cò đó bay sang đất ruộng của ông Thuyền . Người ta nói là cái gì cũng có cái duyên . Đàn cò đó lại rủ ren thêm những đám cò khác ở nơi khác về , nào là cò xanh , cò đúm , có quắm rồi thêm họ hàng cháu chắt của nó nữa chớ , như là bồ nông , bạc má , điên điẻn , bìm bịp , vạc , diệc , quốc quyết , ui thui nhiều lắm . Hai vợ chồng ông ta bèn cho là của trời cho . Ông cứ lâm râm khấn vái mãi : " Lạy thần hoàng thổ địa , cám ơn đã cho con lấy lại vốn liếng mà con dzợ con đưa con làm vốn làm ăn . Ông thổ địa còn nhớ chăng , hồi đó con đi ngang bờ ruộng này thấy một bầy cò trắng đông lắm , con muốn mua để xách ra chợ bán , nhưng nhìn mãi mà không thấy ai là chủ đám cò này . Chợt con thấy một chú bé mười ba mười bốn tuổi nhìn thấy con dáo dác biết ý con muốn mua bầy cò , liền ra giá . Con móc hết tiền mà con vợ con đưa con đưa hết cho nó rồi ra ngoài vườn bắt cò đem bán . Nào dè ... đàn cò thấy động bèn vỗ cánh bay mẹ lên tận trời xanh . Má ui , dzìa nhà con vợ con túm lấy tóc rồi uýnh con đau thấy mẹ . Bây giờ thần trả con đám cò này , vợ chồng con quyết ý không dám phụ lòng ngài .

Nói xong hai ông bà bàn bạc bỏ ruộng không cày cấy nữa , đi đào ao nuôi cá để nuôi cò, rồi đi mua cây xanh về trồng để cho có chỗ cho cò ở . Từ đó năm tháng trôi qua đàn cò sinh con nảy nở , quanh quẩn trong khu vườn cò độc đáo này , mà lạ thay chúng không hề bay qua xâm chiếm qua phần đất hàng xóm nha .

Tôi nghĩ thầm : " Chúng mà bay sang nhà bà , chồng bà chắc bắn rơi chúng hết ."

- Tui nghe nói là du khách xuống thăm Vườn Cò không khỏi ngây ngất trước vẻ đẹp thiên nhiên , những buổi chiều về đàn cò trắng phau phau chắp cánh bay êm ả về nơi chúng ngự , từng cánh phất phơ dập dìu theo làn gió chiều buổi hoàng hôn .
- Người ta thì sao em hổng biết , chớ ở gần chúng hôi thấy bà nội rồi tiếng cò kêu ang ác tối ngày , ai chịu nỗi nên tụi em bán đất dọn đi chỗ khác .